Unha protesta de mulleres pontevedresas.

Cada vez máis están saíndo á luz accións de protesta  e resistencia que tiveron lugar xa nos primeiros anos do franquismo; días pasados tivemos o pracer de asistir a unha interesantísima charla da historiadora Ana Cabana titulada: Mulleres diante. A protesta social nas primeiras décadas do franquismo na provincia de Pontevedra dende a perspectiva de xénero. Esta charla foi unha das actividades que está levando a cabo a concellería de patrimonio histórico do concello pontevedrés dentro da programación sobre a memoria das mulleres.
    Nesta entrada trataremos un caso no que foron protagonistas mulleres pontevedresas no ano 1948.
    Nos chamados anos da fame, singularmente na década dos corenta, a Fiscalía de Taxas cebouse na persecución de persoas, principalmente mulleres, que vendían ou mercaban fariña, patacas, aceite... no chamado “mercado negro”. Era unha actividade de subsistencia mediante un  clandestino mercado paralelo, que sorteaba a escaseza de certos produtos e tamén servía para obter algún beneficio fóra dos prezos oficiais marcados polas autoridades.
    A Fiscalía de Taxas creouse pola lei de taxas do 30 de setembro de 1940 e foi un dos instrumentos encargados de regular o mercado de produtos de primeira necesidade e de investigar e sancionar as infraccións a dita lei. Podía impoñer multas, decomisar mercancías ou clausurar establecementos. Era un dos corpos represores máis temidos nun momento no que actividades consideradas máis graves, como o acaparamento ou a elevación abusiva dos prezos, eran competencia da xurisdición militar con penas que, nos casos máis graves nos que se realizasen con “ánimo de perturbar la economía nacional”, podían ser de reclusión maior ou morte.
    As sancións económicas impostas eran moi numerosas e as sancionadas eran, na maioría dos casos, mulleres; tratábase da persecución do "pequeno estraperlo" pois os negocios do "gran estraperlo", con altísimos beneficios, estaba nas mans de influentes persoas do réxime. Membros da Fiscalía de Taxas e doutros organismos oficiais non foron alleos a prácticas corruptas relacionadas co abastecemento.
    Nesta fase autárquica e dirixista da economía do réxime, o control gobernamental sobre  a produción, almacenamento e comercio de mercancías, singularmente de alimentos, era total. A xeito de exemplo, o 15 de xuño de 1948 un bando da alcaldía pontevedresa  abría un prazo para a declaración da superficie sementada de patacas e legumes “por pequeña que ella sea”; o incumprimento da orde sería considerado como ocultación e os infractores postos a disposición da tan nomeada Fiscalía de Taxas. O 27 de dito mes recórdase aos labradores a obriga de entregar os excedentes de patacas das súas colleitas.
    Neste marco, no mes de maio de 1948, ten lugar na praza de abastos unha protesta de mulleres pontevedresas que da lugar a unha serie de incidentes coa Fiscalía de Taxas. Estes incidentes, como era propio na época, non aparecen nos xornais e pasarían desapercibidos de non ser  polo que contamos a continuación.
 Ás seis da mañá do 10 de xuño, un grupo de policías efectúa un rexistro nun alboio de Marcón e incauta unha multicopista. A máquina estaba dentro dunha caixa de madeira enterrada no chan, protexida por unha lona para evitar a humidade. O cura da parroquia tivo que madrugar aquel día pois aparece como unha das testemuñas do rexistro; esta actuación policial enmarcábase nas operacións de desarticulación da organización pontevedresa do partido comunista.
    Colocado na multicopista aparece un cliché que se corresponde cunhas follas que se distribuíron con motivo dos incidentes relatados; nesta folla o partido comunista recoñece o valor das mulleres pontevedresas e sinala a necesidade de dar maior amplitude a estas accións. Copiamos na súa totalidade o escrito respectando a redacción e ortografía orixinais:

MUJERES PONTEVEDRESAS
Con vuestra valerosa acción del día 14 contra los esbirros de la fiscalia habeis asestado un rudo golpe a la pandilla de asesinos y ladrones que han sembrado la ruina y la desesperación en los hogares españoles. Habeis logrado una brillante victoria, exponente de la fuerza del pueblo, que augura futuras y mas felices empresas.
Ese es el camino, valerosas mujeres. Pero, aún significando mucho, no es suficiente, ES PRECISO DAR A LA PROTESTA UNA MAYOR AMPLITUD; ES NECESARIO SIEMPRE QUE SEA POSIBLE, ORGANIZAR MANIFESTACIONES EXIGIENDO SE DEN SATISFACON (sic) A LAS DEMANDAS DE TODO EL PUEBLO y no solo a las de una  determinada clase o sector. Bien está que se defiendan los intereses de cualquier sector del pueblo frente a los verdugos franquistas, pero teniendo siempre presente los intereses de las demas clases que gimen bajo la tirania franquista.
Marchando unidos, se multiplica la fuerza del pueblo en el momento de plantear ante las autoridades falangistas las reivindicaciones populares. Las probabilidades de victoria son asi infinitamente mayores. Con ello dareis un paso para restablecer la REPUBLICA en nuestra querida Patria que volvera a traer a nuestros hogares la paz el bienestar y la abundancia que nos fueron arrebatados por los traidores fascistas sublevados en 1936 al servicio de extranjero.
Mujeres pontevedresas: Exigid el Mercado Libre. Reclamar el aumento de racionamiento. Protestar energicamente contra los intolerables abusos de los esbirros de Franco. Impedid con buestra (sic) acción que continue la obra vandalica de los espoliadores (sic) del pueblo que venden nuestra Patria a los capitalistas estrajeros (sic). La República y España. ADELANTE MUJERES PONTEVEDRESAS.
El Comité Local del Partido Comunista de España.

    A través de diversos testemuños podemos saber quen foi o redactor do escrito: o mestre e militante comunista Carlos Crespo Alfaya.  El era unha das persoas encargadas de recoller información sobre actos de protesta pública contra o réxime para publicalo na prensa clandestina, principalmente Mundo Obrero. Neste caso, ademais da redacción, encargouse de elaborar o cliché e entregalo ao responsable da multicopista. Sirva esta entrada de lembranza para Carlos Crespo Alfaya, os que o coñecimos terémolo sempre no grupo dos bos e xenerosos.
Imaxe: Cupóns de racionamento.