Día do Prato Único

A maiores do relatado na entrada Donativos, tamén existían outros mecanismos de recadación que revestían características especiais: selos para o Auxilio Social, Día do Prato Único e Día sen Postre.
Como se deduce do seu nome, estes últimos consistían en que, determinados días do mes, a comida limitaríase a un só prato ou a non tomar sobremesa, ingresando o importe aforrado como axuda. Foi implantado mediante unha circular do gobernador xeneral do estado do 30 de outubro do 1936, indicando na mesma que a finalidade sería a atención de comedores de asistencia social para obreiros parados e as súas familias, comedores para pobres, casas-cuna, “Gota de Leche”, etc.
Buscando as raíces españolas desta institución, non se dubida en apelar ás privacións na conquista das Américas ou ao mesmo Cervantes, así aparece nun artigo sen firma publicado no xornal pontevedrés El Progreso (1-12-36), Has de pedir en Cortes que todos los vasallos de Su Majestad desde la edad de catorce a sesenta años sean obligados a ayunar una vez en el mes a pan y agua, y esto ha de ser el día que se escogiere y señalare que todo el pasto [...] se han de gastar aquel día se reduzcan a dinero y se dé a Su Majestad, sin defraudarle un ardite... Neste inefable artigo tamén se dan receitas detalladas de “ guisado-¡ no ragout!- o bien de estofado” tendo en conta que el estofado puede ser a la española o a la napolitana. Lo primero es más patriótico, lo segundo más fascista.
A contía da aportación debería corresponderse co aforro do gasto ordinario de cada familia. O alcalde de Vigo (El Pueblo Gallego, 13-11-36), fai unha serie de exemplificacións para clarificar a aportación de cada quen: una familia que no gasta más de una peseta por individuo y por día nada tiene que ahorrar ni dar, pues es evidente que esa familia come ordinariamente un solo plato y harto frugal e continúa indicando as porcentaxes a satisfacer noutros casos: gasto de 2 pta por persoa, aforro e cota dun 15%, 3 pta o 25%, 4 pta o 33%, 5 pta o 50%; para hoteis e pensións establécense dúas categorías de estancia: ata 15 pta o 25% e de 15 a 20 pta o 35%. Nos restaurantes de 1ª o prato tiña un prezo fixo de 4,5 pta e pagaba o 50% e nos de 2ª era de 3,5 pta pagando o 30%.
A recadación entre novembro do 36 e o mesmo mes do 37 foi, en Pontevedra capital, de 138729,80 pta que se corresponde cunha aportación media, por habitante e ano, lixeiramente superior a 4,5 pta. Esta cantidade era, xunto con Vigo (5,8) moi superior á media provincial que era de ó redor dunha peseta.
No caso da capital, coa finalidade de aumentar a recadación- e de paso coñecer a quen se lle “esquece” contribuír- o gobernador Mateo Torres Bestard organiza a recadación por barrios con grupos de señoritas baixo a dirección dunha xefa; estas señoritas entregarán os recibos nas casas e teñen a “obriga moral” de informar ao goberno civil dos veciños que aporten unha cota que non se corresponda coa súa posición económica. Tamén se publicarán as listas de contribuíntes.
Aínda así, as cantidades apuntadas anteriormente non parecían ser suficientes, a ollos dos responsables do goberno civil, que non perdían ocasión para recordar a necesidade de contribuír recorrendo a ameazas nada veladas e á imposición de multas.
O xornal El Pueblo Gallego (26-11-37), órgano de Falanxe, aproveita para encirrar co gallo da segunda cuestación para o Auxilio Social:

El público pontevedrés no ha contribuído como debiera y correspondió en otras ocasiones [...] Muchas personas se negaron rotundamente a hacer la modestísima aportación que de ellos se solicitaba; otras con socarronería insulsa, contestaban a las postulantes que “a la vuelta”, muchos sacaban una moneda de cinco o más pesetas, como excusa para contribuír, alegando “no tener suelto” como si en tal día, no podrían ya salir de casa con trinta míseros centimillos para dar de comer a los niños hambrientos [...] señor gobernador, hay mucho rojo, hay mucho emboscado, hay mucho egoísta y es en estas ocasiones cuando se revelan. Es preciso tomar contra ellos medidas urgentes y eficaces [...]no tienen derecho a figurar en el padrón de los españoles de la digna España de Franco.

Ao gobernador non fai falla que lle dean ánimos para sancionar, entre os moitos sancionados están os veciños de Lérez: Benito García, con 50 pta por negarse a satisfacer a súa cota polo prato único e con 15 pta, José Lores, Ramón Dios Blanco e Ramón Piñeiro. Hai algúns que lle botan valor, como o lalinense Joaquín Jorge, sancionado con 100 pta, quien no obstante su posición económica desahogada, se negó a que le fuese impuesta la insignia del Auxilio Social rechazando su adquisición [...] en tono despectivo y en ocasión que su conducta entrañaba un ejemplo perturbador para la labor recaudatoria. (Diario de Pontevedra, 1-12-37).
Outra ameaza era a que o mesmo Torres Bestard apuntaba en decembro do 37:

que quienes lo realicen menguadamente o lo escamoteen merecerán ser considerados como desafectos y ser incluídos en las LISTAS NEGRAS (maiúsculas no orixinal) de malos españoles, mandadas formar a tal evento por el gobierno general...

De todo o anterior, apuntar só un par de ideas: a) O recoñecemento da existencia de dificultades (pobreza, fame, etc) en sectores da poboación no bando sublevado. b) A adhesión ao “Movimiento Nacional” non parece ser todo o entusiasta que se dicía, pois un alto número de persoas non contribuía economicamente e mesmo- aínda naquelas circunstancias- se opoñía activamente.