miércoles, 28 de febrero de 2018

Ansias de liberdade. Fuga en Camposancos.

            Adicado a Xulio Leal, que ten Asturias nun recuncho do seu corazón.
Febreiro de 1938. No colexio dos xesuítas de Camposancos (A Guarda) está instalado un campo de concentración, nel están prisioneiros moitos asturianos que prenderon logo da caída da fronte naquela rexión. O comandante militar do campo era o capitán de infantería retirado Antonio Fontenla. A vixilancia exterior está a cargo dun destacamento do rexemento de Infantería Mérida número 35; os efectivos son: un alférez, seis sarxentos (catro son cabos habilitados para sarxentos e dous sarxentos provisionais), catorce cabos e noventa e seis soldados. O servizo de garda estaba composto por un sarxento, 2 cabos e 20 soldados e, ademais, cun servizo de retén de reforzo que formaban un cabo e cinco soldados. En todo o perímetro do campo había nove postos de sentinela que se ampliaban con dous máis pola noite.
Dentro do campo, a vixilancia dependía dun xefe e dun subxefe da Falange de Vigo que tiñan ao seu cargo unha forza de 17 falanxistas procedentes das aldeas da zona. Estes falanxistas relevábanse cada oito días, vestían de paisano e o único distintivo era o gorro falanxista. As ordes da comandancia militar para este servizo de vixilancia interior eran: a) Dividir os prisioneiros en grupos de 200, ao coidado de tres falanxistas que pasarían lista de diana e de retreta. b) A forza estaría distribuída , por parellas, entre os reclusos e deberían estar atentos ás conversacións que mantiñan. c) Non debería saír ningún prisioneiro sen escolta para o servizo de limpeza. A orde tamén trataba outros puntos e lembraba que este servizo
se considera al frente de rebeldes y sediciosos, deberá prestarse como si estuvieran al frente del enemigo y con arreglo a esa gravedad se aplicará el Código de Justicia Militar (orde do 11-4-1937).
As veces nas que os presos saían ao exterior, con motivo de levar o lixo ou para tomar un baño na praia, ían vixiados debidamente e facíanse os correspondentes recontos.
Polo anterior, non parecía fácil que os intentos de fuga tiveran éxito pero foron varios os que se levaron a cabo. O máis importante foi o efectuado o dez de febreiro de 1938; aquel día fugáronse doce presos asturianos. Un dos organizadores parece ser que fora Casildo Rodríguez Álvarez e o método foi moi sinxelo: aproveitando que os falanxistas do servizo de vixilancia interior só se distinguían polo seu gorro, deron en confeccionar gorros falanxistas aproveitando a tela de mahón azul dos “monos” e a vermella que quitaban das colchonetas. Facendo gala do maior sangue frío, saíron ao exterior pola porta principal pasando por tres postos de sentinela, sen que os militares de garda sospeitaran o máis mínimo, pois tomáranos polos falanxistas que saían para o pobo.
Ao non atopar  un recluso chamado para unha xestión, nun primeiro momento coidaron que estaría nalgún lugar do interior, xa que era habitual que, ás veces, non se localizasen debido á dispersión polo recinto; fixeron repetidos recontos ao día seguinte e, o día 12, confirmaron que faltaban 12 internos. Pasaron aviso aos postos da Guardia Civil e deron parte ao gobernador militar da provincia. Logo de revisar o recinto, non atoparon sinais de que escalaran os muros nin acharon portas forzadas, o servizo de garda non notara nada anormal polo que empezaron a sospeitar que saíran camuflados de falanxistas; contribuíu tamén o feito de atopar un gorro de falanxista dos que confeccionaran.
Os fugados eran: Antonio Valle Rodríguez, carpinteiro, domiciliado en Xixón e afiliados á CNT; Raúl Menéndez Rodríguez, xornaleiro, domiciliado en Salas, soldado do Batallón Gorka 230; Baldomero Villabona García, de Somió, FUE, fora capitán do Batallón Méjico 252; Casildo Rodríguez Álvarez, mariñeiro, de Soto del Barco; José Rodríguez Fernández, fillo de Casildo; Benito Iglesias Fernández, industrial, natural de Ribadeo e domiciliado en Castrillón, capitán do Batallón Pablo Iglesias 251, socialista, considerado “individuo peligrosísimo y de pésimos antecedentes”; Américo Gómez Carro, fontaneiro, natural de Coruña, miliciano do Batallón Galicia 19, CNT; Juan Antonio Fernández Pérez, labrador, domiciliado en Castrillón, tamén considerado extremista moi perigoso; Francisco Caiñas López, cociñeiro, natural de Navia e domiciliado en Xixón; Nicanor Braga Ordóñez, mineiro, natural de Sama de Langreo, capitán do Batallón de Blindados, CNT; Olegario Braga Villa, mecánico, de San Miguel de Lara, capitán do Batallón Higinio Carrocera, pertencía as “Juventudes Libertarias Comunistas” e Francisco Álvarez Menéndez, ascensorista, CNT.
O destino que tiveron foi, na maioría dos casos, tráxico; algúns foron detidos por patrullas de falanxistas e gardas civís nos días inmediatos e foron interrogados; todos manifestaron que se fugaran de xeito independente, pois sabían que se recoñecían que  organizaran a fuga en grupo agravarían, aínda máis, a súa situación. Cando foi interrogado Juan Antonio Fernández polo motivo da fuga contestou: “por ansias de libertad”. No verán de 1938 actuou en Camposancos o Tribunal Militar Permanente nº 1, presidido polo comandante Luis de Vicente Sasiain, vello coñecido nas terras pontevedresas. Este tribunal desprazouse de Xixón para xulgar os asturianos presos. Entre os capturados foron condenados a morte Casildo Rodríguez (fusilado nos malecóns de Monte Porreiro o 2-7-38), Benito Iglesias e Juan Antonio Fernández; Américo Gómez e José Rodríguez condenados a reclusión perpetua. Francisco Álvarez, Nicanor Braga, Francisco Caiñas e Baldomero Villabona foron localizados por falanxistas en Ponteareas e “paseados”. Dos tres restantes non coñecemos o seu destino.

sábado, 24 de febrero de 2018

Crase contra crase (2)

Para completar o escrito noutra entrada anterior sobre o programa presentado polo PC no ano 1933, resumimos algúns dos puntos referidos a aspectos non tratados naquela ocasión:
* As terras dos grandes terratenentes, da Igrexa, dos mosteiros, das municipalidades e do Estado, así como os apeiros de labranza, serán confiscadas sen indemnización e repartidas gratuitamente entre os obreiros agrícolas para que as traballen, individual ou colectivamente, segundo decidan.
* Todas as débedas dos campesiños serán anuladas e as cargas señoriais (foros e semellantes) abolidas; os impostos do réxime burgués suprimiranse.
* O goberno proverá aos campesiños de maquinaria, sementes, créditos, etc para aumentar a produción, rematar coa miseria e a fame e elevar o benestar das masas traballadoras.
* Reducir a xornada de traballo e aumentar o salario o suficiente para atender as necesidades; eliminar os contratos explotadores e usurarios.
*Confiscación e nacionalización das empresas, da gran industria; control da produción e distribución por parte dos soviets; nacionalización dos bancos, dos medios de transporte e comunicacións en mans do capital (ferrocarril, barcos, autobuses, teléfonos, radio...)
*Instauración xeral da xornada de sete horas (40 semanais) e de seis para mineiros e industrias insalubres así como para a mocidade. Subsidio inmediato para os parados ata que sexan absorbidos polas diversas ramas da produción; a produción será adaptada de forma que asegure o traballo permanente dos obreiros.
* Seguro xeral (de enfermidade, accidentes, vellez, maternidade) por parte do Estado e empresas nacionalizadas sen achegas por parte dos obreiros.
*Supresión da Guardia Civil, de Asalto e de todas as forzas armadas dos capitalistas e terratenentes. Armamento dos obreiros e campesiños. Elección dos funcionarios públicos polos soviets.
* Supresión do exército permanente como instrumento en mans dos capitalistas e terratenentes, eliminación do corpo de oficiais e creación dun “Ejército Rojo obrero y campesino” para defender os intereses das crases populares e da revolución.
Explica o documento o que serán e que farán os soviets elixidos polos traballadores:
romperán definitivamente el poder de las clases explotadoras, de los capitalistas y terratenientes; liquidarán totalmente el sistema de coerción burocrático y antipopular del estado y de las municipalidades y los reemplazará por órganos populares en que participen las más amplias masas de obreros y campesinos en la dirección de su Estado. Los Soviets les asegurarán pan, trabajo y libertad y les representarán y defenderán sus intereses y necesidades diarias.

Como reivindicación no parlamento, os representantes comunistas proporán:
* A liberación inmediata dos presos sociais e amnistía de crase para todos os presos obreiros , campesiños e soldados condenados por defender a revolución.
*Disolución e desarme das organizacións fascistas. “Clausura de los centros y clubs de conspiración monárquicos y jesuíticos” con confiscación dos seus bens e entrega gratuíta ao pobo traballador.
*Creación de milicias obreiras e campesiñas.
* Apertura dos centros sindicais e políticos clausurados e derogación das leis fascistas de Orden Público, de vagos, etc.
* Amplo dereito de organización, prensa, manifestación e folga para os traballadores.
De xeito específico para os parados: seguro contra o paro forzoso, con salario íntegro durante todo o período de paro pagado polos patróns e o estado. Subsidio inmediato dun 75% do salario, non menor de tres pesetas diarias, a todos os parados. Subministro de leite, comestibles, combustibles e roupas ás familias máis necesitadas. Prohibición do desafiuzamento así como todo pago de aluguer e impostos para os parados. Ocupación de clubs, palacios e demais mansións dos grandes explotadores, dos locais da Igrexa e ordes relixiosas, para este fin. Control de todas estas medidas polos Comités de parados, recoñecidos como órganos representativos dos sen traballo.
Para os soldados: recoñecemento dos seus dereitos políticos e civís, dereito de reunión, electoral, de asociación e prensa. Creación de comités de soldados para a defensa dos seus intereses e condicións de vida no cuartel. Supresión do saúdo e dereito a vestir de paisano e habitar fóra do cuartel así como un soldo de tres pesetas. Elección de oficiais por parte dos soldados, dereito a facer o servizo militar na súa rexión e pago dun socorro ás familias durante a permanencia en filas. Catro semanas de vacacións na época da sementeira e da colleita.
En canto a instrución pública: ensino laico e gratuito, obrigatorio ata os 14 anos. Prohibición do ensino relixioso nas escolas e subministro gratuíto de merendas escolares, libros e roupas. Confiscación de todas as escolas relixiosas e, nos niveis non obrigatorios, pago dun soldo por parte do estado aos estudantes pobres.

viernes, 9 de febrero de 2018

¡Clase contra clase! (1)

Ano de 1933. O 19 de novembro celébranse eleccións parlamentarias, as primeiras nas que poden votar as mulleres. A dereita preséntase en coalición electoral, o partido Radical pacta con pequenos grupos de centro-dereita e os republicanos de esquerda, o PSOE e o PCE presentan candidaturas separadas. A CNT fai unha activa campaña pola abstención.
O Partido Comunista de España edita un folleto, que vende por 10 céntimos, no que se plasma a “plataforma de lucha” para as eleccións lexislativas. Baixo o lema “¡Clase contra clase!” aparece explicado o que sería o programa do goberno “obrero y campesino”, no caso de acceder ao poder.
¡Por el Poder de los obreros y campesinos, única salida revolucionaria! ¡Por el pan, la tierra y la libertad! ¡Por la España de los Soviets” ¡Trabajadores: Formad el frente único! ¡Trabajadores: Votad al Partido Comunista!
As 18 páxinas podemos dividilas en diversos apartados: a) Balance dos dous anos e medio da república “burguesa y terrateniente”, como cualifica ao bienio azañista. b) Crítica á actuación do Partido Socialista e do anarquismo. c) O Partido Comunista como “único camino de salvación”. d) Programa detallado da alternativa comunista e plano de actuación dos seus deputados. e) Chamamento aos obreiros socialistas e anarquistas de cara á formación do “Frente Único”.
Os destinatarios da publicación son os sectores que compoñen a previsible clientela electoral do partido, que aparecen nomeados de xeito explícito:
¡Obreros, campesinos! ¡Mujeres y jóvenes trabajadores! ¡ Explotados y oprimidos de España, Cataluña, Vasconia, Galicia, Marruecos y demás colonias!
Todo o documento presenta un interés moi relevante e iremos divulgando algúns dos seus apartados; como avance, nesta entrada falaremos do tratamento que lle dá ao problema das “autonomías”, moi candente tamén naquel momento, e ao, non menos actual, da discriminación contra as mulleres.
Sobre o que cualifica como “pueblos oprimidos de Cataluña, Vasconia y Galicia”, critica que durante estes anos, máis alá dos estatutos de autonomía rexional,
NO HAN RECIBIDO EL DERECHO A LA AUTODETERMINACIÓN NI LA LIBERTAD NACIONAL PROMETIDA. [maiúsculas no orixinal] Continúan sometidas al imperialismo español, al yugo rapaz del Estado central.
Sobre Marrocos e outras colonias, destaca que seguen anexionadas e expoliadas pola “España imperialista” como nos peores tempos da monarquía.
No seu programa de goberno obreiro e campesiño, dedica o apartado 8 a tratar o tema:
Liberación nacional de todos los pueblos oprimidos. El gobierno Obrero y Campesino reconocerá a Cataluña, Vasconia y Galicia, pleno derecho a disponer de si mismas hasta la separación de España y formación de Estados independientes.
Na actividade dos seus futuros deputados (só obterán un representante) figura entre as reivindicacións a defender
Apoyo activo y directo a todos los movimientos revolucionarios de las nacionalidades oprimidas por el imperialismo español. Retiro inmediato de todas las fuerzas militares, policíacas y administrativas. Liberación de todos los presos por luchar contra la opresión nacional.
Nun apartado específico que titulan “Para los pueblos oprimidos”, defende o ensino da lingua materna e o dereito a utilizala en todos os actos da súa vida, o dereito dos soldados a facer o servizo militar nas rexións natais e o dereito a falar o idioma nativo durante o mesmo.
En canto á muller, no programa xeral non hai un tratamento diferenciado, na liña habitual da esquerda obreira, e adícanlle un apartado específico baixo o título “Para las mujeres trabajadoras”:
Igualdad de derechos políticos y civiles para las mujeres desde los dieciocho años. A igual trabajo, igual salario. Seguro de maternidad, a cargo del Estado y los patronos, sin aporte de ninguna especie de parte de las trabajadoras. Derecho al aborto. Amnistía inmediata de todas las mujeres condenadas por ese motivo. Derecho de las mujeres para no asistir seis semanas antes y seis después al trabajo y recibir el salario íntegro, con el puesto respetado. Cuidado gratuíto de los médicos y parteras, anterior y posterior al parto. Dotación de una ayuda especial para atender al recién nacido. Creación de las casas cunas y jardines de infancia.

domingo, 4 de febrero de 2018

Unidad de España (e 3)

Nesta terceira e última entrada falaremos brevemente do chamamento que fai “A los padres de familia de 1937”. A autora pide que se reflexione sobre si os males que lamentaban non tiveran a orixe na neglixencia dos propios pais. María de la Peña precisa o destinatario, non son todos os pais; cando fala de pais de familia
hablo especialmente con aquellos que forman una familia cristiana, como Dios manda: que esos padres se han unido mediante el Sacramento; pues no entiendo como podría dar agua clara una fuente cenagosa en su origen y envenenada en el material que la alimenta. No hablo, pues, con los que les basta casarse civilmente, ni con los amigos del divorcio, ni con los que aceptan la limitación de la natalidad...son estas tres cosas la verdadera carcoma de la familia.

O destino que a autora lles reserva a estes últimos aparece explícito:
A los partidarios de estas cosas yo los desterraría de la Nación, en compañía de los sostenedores de ideas disolventes...y juntos, que formen algún pueblo en un cantón de Rusia.

Reflexiona sobre a infelicidade de moitos fogares, infelicidade causada, na maior parte das veces, por ter excluído a Deus; as obrigas dos pais en canto a formación dos fillos deben pasar máis por asegurarlles os bens eternos antes que os terreos. “El fundamento de la educación es que los hijos son de Dios y para El hay que criarlos.”
Aconsella que estean vixiantes sobre todo o que teña contacto cos fillos: serventes, amigos, e, sobre todo, mestres.
¡Ah! El maestro nos reemplaza durante horas; no pongamos nunca nuestros hijos en manos de maestros ateos y perversos, en manos de maestros que enseñan mal. Yo creo que es un deber nuestro dejar vacías las aulas que, en lugar de ser centros de virtud y sabiduría, son centros de corrupción. Amarga experiencia estamos haciendo, fruto de las escuelas laicas, de las universidades ateas, de los ateneos sin moral, en donde se corrompe la mente y el corazón [...] fruto de no tener buenos maestros, ha sido el que se descarriase esa juventud, portaestandarte de la revolución, que en lugar de estudiar, promovían tumultos y levantaban barricadas; juventud sin conciencia y sin nobleza en el alma, que sirvió de heraldo al comunismo, al desorden, a los planes masónicos; juventud que empujó la Patria al abismo.

Cando fala de xuventude precisa que está a referirse á masculina, cabe preguntarse que foi da feminina; tampouco parece moi digna de alabanza:

ese conjunto de mariposas pintarrajeadas, que van de la playa al paseo, del paseo al cine, del cine a la tertulia, de la tertulia otra vez al paseo y luego...a cualquier parte donde se pueda perder el tiempo.

De todos os xeitos, aínda que era así a maior parte da xuventude, quedaba unha parte nobre, abnegada, que cando viu a Patria en perigo contribuíu a salvar a nación.
Os pais deben permanecer vixiantes, esixir ás autoridades que se prohíba o cine inmoral, os centros de corrupción, os folletos e novelas inmundos; a autora bota man, unha vez máis, do símil sanitario:

No se castiga al que criminalmente envenena las aguas que abastecen la ciudad? Pues con mayor razón se ha de infrigir castigo a los que envenenan los placeres y los libros, y todo lo que es alimento de la juventud.