Jorge Luís Mondina
Docet foi un dos falanxistas máis significados da provincia. Naceu
en Vigo o 21 de abril de 1910. Foi membro da xunta directiva do Tiro
Nacional de España, na que coincidiu con algunhas persoas que tamén
destacarían nese partido político. Ingresou na Falanxe no ano 1934.
Nese ano, con motivo
dos sucesos revolucionarios de outubro, Mondina foi un dos
falanxistas vigueses que se presentou voluntario para auxiliar as
autoridades e prestou servizo como condutor de vehículos das forzas
da orde. Tamén participou “colaborando personalmente en la
represión de los que alteraban el orden público”. Entre os
servizos prestados destaca a colaboración coa policía para deter o
comité de folga ferroviario na estación de Vigo; por estes feitos e
outros prestados na represión da folga recibiu unha felicitación e
un premio de 1.500 pesetas de mans do gobernador.
No ano 1935 actúa
como escolta de Daniel Buhigas, que fora nomeado no mes de maio xefe
provincial da Falanxe,
acatando sus órdenes para imponer la
necesaria disciplina a los afiliados que secundaban la actitud de
resistencia adoptada por las jerarquías relevadas.
Eran as
liortas internas tan presentes na vida da Falanxe pontevedresa.
Mondina encárgase de organizar a distribución de “Arriba”,
semanario da organización; recolle subscricións e tamén o vende
polas rúas. Era unha tarefa comprometida pois eran habituais os
altercados entre falanxistas e militantes de esquerdas a conta da
venda do semanario e podían rematar a tiros.
O 8 de xullo de
1935, a Audiencia Provincial entende nunha causa instruída polo
xulgado de Vigo contra 37 mozos e 3 mozas pertencentes a Falange
Española que foron sorprendidos, na noite do 13 de xuño,
reunidos sen autorización e con tenencia ilícita de armas
(revólveres, pistolas e outras). Condenaron a cada un, Mondina entre
eles, a 2 meses e un día de cárcere. Mondina e os seus camaradas
ingresan na prisión de Vigo. Durante a estancia en prisión, Mondina
colabora con Buhigas (tamén preso) organizando os falanxistas
detidos. Logran manter contacto co exterior e obteñen imaxes
fotográficas no interior do cárcere.
Buhigas noméao xefe
do Servicio de Información, cargo
que ocupará ata o 20 de xullo de 1936. Durante o ano 1935, como xefe
deste servizo,
previno y reprimió contundentemente todos los
intentos de la potente organización marxista encaminados a sabotear
la llegada y venta pública del semanario “Arriba”, organizando
al mismo tiempo el fichero de los más destacados elementos marxistas
y controlando la mayoría
de sus actividades.
Sae do cárcere o 11 de agosto; xa en
liberdade sería detido varias veces pola venda de Arriba.
O
7 de febreiro de 1936 tivo lugar un suceso de gravidade na cidade de
Vigo: un grupo de anarcosindicalistas asalta o local de Falanxe, no
que estaban reunidos varios militantes. Prodúcese un tiroteo,
que continúa nas rúas próximas. O resultado foron varios feridos e
dous mortos. Os falecidos foron o obreiro de Barreras Robustiano
Figueiras Villar e o falanxista Luis Collazo. Nos sucesos, Mondina
tivo un papel destacado pois enfrontouse ao xefe do grupo asaltante,
Luís Quintas, apoderándose da súa pistola. Cando acompañaba o
camarada ferido Carlos Garabal
disparó contra el
anarco-sindicalista Luís Figueiras Villar, cuando este se disponía
a disparar sobre estos camaradas, causándole la muerte.
Así
consta no expediente de recompensas aínda que nalgunha publicación
aparece Luis Quintas como autor involuntario da morte do seu
compañeiro. A policía detén
a Mondina cando se atopaba no Cuarto de Socorro acompañando os seus
camaradas feridos; ingresa no cárcere. Foi procesado, como presunto
autor dun homicidio e de lesións, no sumario 37/1936 instruído polo
xulgado de instrución número 1 da cidade. Puxérono en liberdade o
día 10 pero volve ser detido pola Garda Civil ao día seguinte. Coa
amnistía do 4 de marzo pasa a prisión atenuada no domicilio de seu
pai.
Con
motivo destes sucesos, o 10 de febreiro foi proposto para concederlle
a Palma de Plata, en
unión do xefe local Felipe Bárcenas de Castro, en expediente
instruído polo xefe provincial e Conselleiro Nacional Buhigas.
Chegan novas da concesión efectuada polo xefe nacional José Antonio
Primo de Rivera. Esta concesión resulta un tanto enigmática pois o
seu nome non aparece na relación oficial no Boletín del
Movimiento (Bárcenas aparece) e
tampouco figura nos actos encomendados a falanxistas coa Palma
de Plata, como son as gardas de
honra nas exequias do fundador. Tampouco o cita o xornal El Progreso
(10-4-1942) na relación de Palmas concedidas por José Antonio.
Pola
contra, son frecuentes as mencións da concesión a Mondina na prensa
galega. O xornal falanxista El Pueblo Gallego (7-2-1937) publicou un
“Cuadro de Honor” cos camaradas “que tuvieron la honra de
defender el local de la Falange” no que aparecen: Luís Collazo
Campos (falecido), Felipe Bárcenas de Castro e Luis Mondina Docet,
os tres con Palma de Plata; Enrique Cameselle, Constantino Cea,
Carlos Garabal (feridos), con Aspa vermella e branca; Ramón Arias,
Antonio Alfonso, Sandalio Míguez, Arturo Domínguez, Melchor Herrero
e Ramón Mondina, con Aspa branca.
O
20 de xullo de 1936 preséntase ás autoridades golpistas
Al
iniciarse el Movimiento Nacional facilitó a las Autoridades
Militares los necesarios antecedentes para la represión de los
revolucionarios en la ciudad de Vigo y sus alrededores.
Como pode
apreciarse, a información recollida polo servizo de información
falanxista foi de moita utilidade á hora de confeccionar os listados
das persoas que serían vítimas da represión; de feito, estas
achegas eran o máis estimado polos
militares da colaboración falanxista.
Pero
a actuación de Mondina non se limitou a achegar información;
organiza unha Bandeira de 1ª Liña e dúas de 2ª, que usan como
cuartel o edificio incautado da Casa do Pobo viguesa. Á fronte das
milicias falanxistas efectúa servizos de orde pública, gardas
exteriores nos cárceres e campos de concentración e instrución
militar dos afiliados. Debemos facer notar que este labor efectuouno
estando ferido, xa que o 25 de xullo resultou con feridas de carácter
menos grave ao ser agredido con armas de fogo “cuando efectuaba
servicio de exploración de la columna de castigo que salió para
liberar Tuy”. Nalgunha documentación aparece como lugar dos feitos
Lavadores pero o propio Mondina, nunha entrevista, afirma que foi no
Porriño.
A
súa actuación nesas datas como xefe de milicias leva a que o xornal
A Nosa Terra, en Bos Aires, inclúao nunha relación, encabezada por
Víctor Lis, titulada “Asesinos”, nela figura “Jorge Mondina,
borracho de Vigo”.
O
14 de setembro, na reorganización da JONS de Vigo, ocupa o cargo de
xefe de milicias, posto
que desempeña ata o 15 de decembro; nesta data incorpórase ao 6º
Batallón de Infantería Mérida 35, que sae para a fronte de
batalla. Pola súa actuación
na guerra recibe a Medalla de la Campaña, dúas cruces vermellas do
mérito militar e dúas cruces de guerra.
Sufriu
un expediente xudicial militar por
contraer débedas (1546/37) no que lle impuxeron
un correctivo.
A
participación de Mondina en tarefas de información finalizada a
guerra debeu ser relevante pois , en 1941,
Al ser disuelta la
Brigada de Información de la Dirección General de Seguridad, fué
felicitado por el Exmo señor Director General quien le hizo
presente su satisfacción por los excelentes servicios que durante su
permanencia en la misma ha prestado.
Ocupou
diversos postos na estrutura do Movimiento: Subxefe Provincial
do Movimiento en Ourense, Secretario Provincial do Movimiento
en Pontevedra, Delegado Provincial das “Falanges del Mar” (1949),
Delegado Provincial de Información e Investigación (1950), entre
outros. “Camisa Vieja” e membro da “Vieja Guardia”.
Foto: Falanxistas detidos en Vigo.
