A raíz do movemento revolucionario de
outubro de 1934 tivo lugar unha ampla actuación represora contra os
elementos máis destacados da esquerda en todo o país; gran parte
dos encartados serán, posteriormente, os máis perseguidos logo do
golpe do 36.
En Cerdedo, o 11 de outubro daquel ano,
comezan as actuacións contra o alcalde, Antonio Sueiro, por non
publicar o bando declaratorio do estado de guerra e por suposto
instigador da corta de árbores e desprazamento de petrís para
cortar a carreteira de Ourense en Pedre. Outros veciños como Carlos
González Estévez, Sabino Bugallo Valiñas, José Torres Paz e
Francisco Varela Garrido, foron encausados por instigadores dun
“movimiento subversivo que se tramaba en las parroquias rurales por
paisanos en número considerable provistos de armas de caza y
cortas.”
O tenente da Guardia Civil Ángel
Ramos, desprazouse con oito gardas dende Pontevedra e, logo de
obrigar a veciños para que despexasen o paso en Pedre, efectuou unha
serie de rexistros e incautacións de escopetas (a pesares de que os
donos contaban con licenza) e documentación “revolucionaria”,
nas casas de Francisco Varela Garrido e Sabino Bugallo.
O documento que dá título a esta
entrada é unha carta, encabezada polo saúdo de “Queridos
camaradas”, que dirixe Varela a Radio Central de Moscú; está
escrita nunha preciosa caligrafía e fai unha serie de comentarios
sobre a programación moscovita, que escoitan en Cerdedo con moitas
dificultades e interferencias, nun aparato de radio de marca Nora, de
seis válvulas.
Venimos unos cuantos amigos de ese país, oyendo con verdaderos deseos las conferencias y noticias que desde ahí trasmitís. [...] La lectura del artículo periodístico sobre las “causas” de la última gran guerra imperialista fué lo que más mal hemos podido oir. La conferencia sobre Crimea la hemos podido oir mejor. [...] ¿Me perdonareis esta sugerencia? Una pregunta si no es indiscreta.- ¿El niño Casanellas que tendremos el placer de oir pasado mañana, es hijo de Ramón Casanellas1? Sin otro particular y en el deseo de volver a oíros queda vuestro amigo.
Gran interese ofrecen os listados de
libros ocupados a Varela e a Bugallo; destacan polo número os da
autoría de A. Martínez Carrasco con títulos como: “El
pancismo”, “El fascismo”, “El socialismo”, “Dios, mala
entraña”, “Jesucristo sangriento pelele”, “Cristo visto por
un ateo”, Los fabricantes de milagros”, El comunismo libertario”
e doutros autores: “Reforma y revolución social”, “La huelga
revolucionaria”, “Acción sindical”, Manifiesto del partido
comunista” e varias revistas, folletos e follas de propaganda.
Dalgúns son recollidos varios exemplares o que demostra a intención
propagandística para repartir entre simpatizantes. No caso de “Al
pueblo engañado (hojas extremistas)” asinadas por Ken Keirades
incautáronse cen exemplares.
Para ser postos en liberdade
provisional, en xaneiro de 1935, cada un dos procesados debeu
prestar unha fianza persoal de mil pesetas. No caso de Francisco
Varela o fiador foi o reloxeiro e político pontevedrés Arturo Rey
Juncal, que ofrece o seu comercio como garantía.
O 8 de marzo, o auditor examina a causa
174/34 e considera que os procesamentos fundáronse nunha actuación
pouco clara dos encartados, o que facía supoñer neles unha
actividade encamiñada a apoiar o movemento revolucionario pero que
aún no aclarándose su actuación, plenamente, tampoco se han robustecido, a pesar de las múltiples actuaciones practicadas, los cargos que dieron lugar al procesamiento de todos ellos.
Dítase sobresemento provisional da
causa, agás contra o alcalde sobre quen segue en pé por un delito
de falsidades en documento público.
O 21 de agosto de 1935, Francisco
Varela e Sabino Bugallo presentan un escrito polo que solicitan a
devolución das escopetas de marca “Jabalí” e “Gogor”, as
municións e os libros e documentación, pois tiñan as licenzas
preceptivas, os libros estaban autorizados pola Dirección General de
Seguridad e as cartas non contiñan ningún concepto delictivo.
O que non sabemos é se a carta foi
enviada e, en Moscú, tiveron novas daqueles camaradas que polas
noites, entre ruídos e perdas de sinal, emocionábanse, por
exemplo, coa narración dos pasatempos e distraccións dos
tripulantes dos crebaxeos rusos no Ártico.