viernes, 17 de abril de 2009

Constantino Gómez Rodríguez, mestre .

Sobre o papel xogado polos mestres na II República e tamén sobre a represión que un elevado número dos mesmos sufriron logo do golpe militar, trataron en diversas publicacións os compañeiros Anxo Porto, Antón Costa e Xosé Manuel Cid, entre outros. En Pontevedra capital, foron varios os que pagaron coa súa vida o seu compromiso coas ideas de progreso e liberdade: Manuel Iglesias, Xermán Adrio, Benigno Rey, José Meis, Paulo Novás, Eduardo Muíños, José Cortés... e tamén Constantino Gómez, do que falarei hoxe, cando se cumpren 72 anos do seu pasamento.

Constantino nacera en Pontevedra no ano 1911, mestre nacional con destino en Setecoros (Valga) e veciño de Pontevedra.

O seu procesamento na causa 115/37 está directamente ligado á actividade do suposto grupo, cualificado polos sublevados como “Tcheka” do goberno civil de Pontevedra e polo intento de asasinato do gobernador Gonzalo Acosta.

Sobre estes feitos, o xulgado de instrución abre a causa 245/36, que se aporta á causa militar. Na mesma, consta que fora presentado na comisaría polo axente Cienfuegos, manifestando que, segundo testemuños que

de momento no están determinados y concretos, andubo (sic), antes de la declaración del estado de guerra, haciendo registros domiciliarios y recogiendo armas en unión de algunos otros, intentó asesinar al gobernador y encañonó así mismo a los Guardias y Agentes que allí se encontraban (AIMN. Ferrol)

Este é o núcleo da acusación que, en diversas declaracións, será completada con outros matices: compoñente dun grupo de “destacados Jefes sindicales y de las milicias rojas” do que era xefe Jacobo Zbarsky ou, como aporta o informe da comisaría (13-1-37):

Individuo afiliado a la Juventud Socialista y de los sistemáticos provocadores contra las personas de ideología derechista o que eran conocidas por sus creencias religiosas; fanático marxista que se distinguió por su actuación en los sucesos de julio último manifestándose activamente y con armas en el Gobierno Civil [...] Individuo de extremismo peligroso; maestro afiliado a Trabajadores de la enseñanza, de significación marxista.

As probas testificais coinciden na existencia dun grupo de persoas armadas no goberno civil e no malestar que produciu a decisión, tomada polo gobernador, de resignar o mando nos militares; tamén parece fora de toda dúbida o feito das ameazas e mesmo algún disparo contra Acosta. A declaración de Amancio Caamaño, presente no lugar ao lado de Acosta, e do mesmo gobernador que afirma o insultaron gravemente chamándolle traidor e que oíu dous disparos, coincide en liñas xerais coas das testemuñas da acusación. No que disenten é en atribuír a autoría ao acusado ou ao seu compañeiro Gonzalo Guillán.

Na causa actúa como defensor o tenente de artillería Jaime Aranda Totsans. O fiscal acusa a Gómez de formar parte da “Tcheka” do goberno civil cualificando o feito como un delito de rebelión militar.

Constantino Gómez manifesta ante o presidente do tribunal, que ten dous irmáns na fronte loitando a favor do exército, un deles foi ferido, e que son o orgullo da súa anciana nai para a cal pide clemencia ao consello xa que a súa condena a afectará directamente.

O resultando da sentencia referido a este acusado conclúe:

Que Constantino Gómez Rodríguez, Maestro Nacional, de filiación socialista y propagandista de estas ideas se le ve en el Gobierno Civil en los primeros días del Movimiento Militar repartiendo armas, lanzándose a la calle al frente de grupos de paisanos armados, quienes practican por la violencia registros en varios domicilios y al enterarse de que el ex-gobernador civil de esta provincia trataba de rendir el mando, amenaza a aquella Autoridad intentando asesinarlo.

O 17 de abril do 37 foi fusilado en Monte Porreiro, recibindo tres feridas de arma de fuego en la región precordial determinante de hemorragia interna.

Na práctica totalidade das publicacións que recollen a súa morte aparece, inexplicablemente, como “paseado” cando, en realidade, foi executado por sentencia de consello de guerra xunto a varios compañeiros. Foi enterrado no cemiterio de San Amaro, fosa nº 29, zona 2ª e fila 1ª.

jueves, 9 de abril de 2009

Menú falanxista


A guerra psicolóxica entre os sublevados e os republicanos está presente en diversos aspectos. No bando sublevado, o servizo de Prensa e Propaganda de FET y de las JONS ten unha alta actividade, facilitando aos medios de comunicación materiais como o que ilustra este artigo. O xornal El Pueblo Gallego (22-12-37) amósanos unha tarxeta postal na que está impreso o menú que a 2ª Bandeira de FET de Pontevedra, destacada na fronte de combate, elaborou para celebrar a festividade da Inmaculada Concepción. Sen entrar a dilucidar a existencia real de tan elaborado menú, non cabe dubidar do seu efecto propagandístico, tanto de cara ao propio bando como no bando republicano, este último nunhas peores condicións en canto ao abastecemento de víveres. No texto que acompaña á mesma non fallan referencias:
...y desde luego pensamos en los rojillos de la acera de enfrente a los que seguramente el buen humor de nuestros falangistas no habrán dejado de hacer llegar alguna invitación...Ellos entretenidos con la lírica rimbombante de los discursos huecos de sus “responsables” y con los “avances radiados” de sus mesnadas, sin ilusiones ni moral, pero con muchas y prosaicas ganas de comer, habrán sentido sin duda la tragedia del niño ante el escaparate repleto de una confitería, al par que el tufillo de la buena cocina, mientras nuestros camisas azules, recordaban con esta suculencia el día grande de la Purísima...

* Para aumentar a imaxe, clicar na mesma.