Lecturas patrióticas

O antigo concello de Xeve (Pontevedra) conta con dous fusilados tras consellos de guerra celebrados en Pontevedra, trátase do mestre de Verducido Eduardo Emilio Muíños Búa e do albanel Manuel Dios Costado; os dous contaban con 39 anos e foron fusilados no alto da Caeira o 2 de decembro de 1936. Tamén hai referencias á morte de Rafael Abelleira Cobas o 16-6-38. Así mesmo foi escenario da morte e enterramento de seis paseados procedentes doutras zonas (véxase neste mesmo blogue ¿Enterrados en Xeve?) e dos que, por testemuños recollidos ultimamente, podemos afirmar que non foron asasinados na Ponte do Couto (Tenorio), senón nun descampado xunto á carreteira que vai de Xeve a Campo Lameiro; dato este que concorda máis cos diversos testemuños sobre os feitos. Case ao tempo que tiña lugar a fallida exhumación da presunta fosa común do cemiterio de Tenorio, morría sr Daniel, supervivente das persoas que foron obrigadas a levar cos seus carros estes cadáveres para ser enterrados entre a igrexa e o cemiterio de santo André de Xeve.
Nesta actividade represiva, “baixa” se a relacionamos coa intensa actividade societaria daquel concello, deberon ter influencia dúas persoas: o crego de s. André, don Manuel Ogando que tivo unha actitude de defensa dos seus feligreses e o xefe de Falanxe e alcalde, José Iglesias Rodríguez.
Deste último e das súas publicacións, trata hoxe esta entrada.
José Iglesias era mestre de S. Andrés e -aparte dunha serie de libros con títulos como: “Pepito el Bebé”, “Pepito el Infante”, “Pepito el Valiente” ou “ Pepito el Estudiante”, autorizados polo ministerio de Educación Nacional para a súa publicación, venda e uso nas escolas de 1º ensino no ano 1939 -publicou dous folletos de alto contido patriótico: “La España Triunfal. ¡¡Gloria a Franco!!” do que foron adquiridos 500 exemplares polo concello de Pontevedra ( Sesión permanente do 30-09-1937) e tamén o titulado “Lecturas patrióticas para los heroicos soldados de Franco”, editado no 1938 e impreso por Artes Gráficas, imprenta situada na rúa Charino, 7 e que fora "La Popular", propiedade do fusilado Ramiro Paz e incautada pola Falanxe. A lectura desta obra foi recomendada polo Ministerio de Defensa Nacional (BOE 14-12-38) para clases e soldados.
Neste folleto de 36 páxinas, rebosante do ardor patriótico propio do momento, faise un repaso de xestas militares, gabanzas ao exército e consellos aos soldados.
Para mostra do ton (¡ollo á adxectivación!), copiamos o seguinte parágrafo:

¡ Hemos ganado la guerra! ¡Hosanna!. ¡ Gloria a ti, Ejército de Franco, Ejército valiente, leal, sufrido, cordial, sobrio, humano, noble, disciplinado, subordinado, valeroso, tenaz, bravo, indomable, heroico, abnegado, estoico en el fragor del combate, recio de corazón, fuerte y templado de alma!...
Has ganado una de las guerras más trascendentales que han visto los siglos. Aniquilaste a las hordas salvajes de Rusia. Salvaste a España y a 2000 años de civilización cristiana. Afianzaste la paz en el Universo. El Mundo te admira. España te aclama. La Patria hierve de gratitud hacia ti... ¡ Salve glorioso Ejército de Franco, Salve!

Bruno, "o alemán"

Cando se fala da represión nas terras do Morrazo, un nome está presente na boca de todos: Bruno “O alemán” ou tamén, “o capitán Bruno”. Quen isto escribe leva tempo tentando achegar datos sobre este personaxe pero a tarefa non é doada, resulta difícil separar a lenda da realidade polo que imos escribir sobre o documentado.

O seu nome era José Bruno Schweiger Damboech, orixinario de Munich, vivía en Marín onde, segundo testemuñas, traballaba de enxeñeiro; un irmán seu de nome Juan foi nomeado polo claustro do instituto de Pontevedra, en novembro do 36, como axudante interino de alemán. Bruno era cuñado da mestra Fermina Gutiérrez de Soto, irmá do coronel de Estado Maior Fermín Gutiérrez de Soto que, no momento do golpe e sendo comandante de E. M. tivo unha destacada actuación na conspiración militar e na sublevación na Coruña. Fermina será nomeada inspectora en Pontevedra

por su sólida cultura- y no digamos, por innecesario, que también por su compenetración absoluta con los principios que son base de la enseñanza primaria en el nuevo Estado- habrá de desempeñar las funciones del cargo con que se la honra, con la mayor eficacia (Diario de Pontevedra, 23-2-39).

A actuación de Bruno nas tarefas represivas céntrase nas primeiras semanas logo do golpe militar, aparecendo como cabeza visible das brigadas de falanxistas que actúan en Marín, Cangas, Moaña...

A primeira falanxe de Zapadores de Marín (integrada por falanxistas do Morrazo, Pontevedra, Porriño...) incorpórase á fronte de Asturias no mes de novembro de 1936 e en xaneiro do 37 súmaselle outra falanxe, quedando formada a 1ª Centuria de Zapadores de Falange Española Tradicionalista y de las JONS de Marín da que Bruno Schweiger é xefe. O 21 de febreiro do 37 é ferido gravemente polo que, un ano despois, se lle concede a "Medalla de Sufrimientos por la Patria".

Con motivo do bautizo da súa segunda filla viaxa dende a fronte a Marín en novembro do 38.

Algúns dos membros desta centuria envían encendidas crónicas onde non faltan gabanzas a Bruno, tal é o caso de Amancio Landín Carrasco que, no Diario de Pontevedra do 21-10-1937, escribe parágrafos como os seguintes:

Y esta es precisamente su aspiración, cuanta más sangre se derrame, cuanto más muerda el dolor, aunque involuntariamente por sus mejillas se deslice una lágrima, interiormente su alegría es mayor porque son españoles y entienden de satisfacción del deber cumplido [...] Y a vosotros Jefes, también sabremos agradeceros la labor que habéis desarrollado en las horas difíciles; a ti Bruno, don Bruno como respectuosamente te llaman los muchachos, que todavía con las carnes desgarradas en un trágico 21 supiste venir a nuestro lado, para llevarnos por las gloriosas rutas que nos conducirán a la etapa final.

Fai unhas semanas chegaron ás miñas mans testemuños dunha actuación de Bruno en Pontevedra capital: o 13 de agosto de 1936, acompañado dun coñecido falanxista pontevedrés, preséntase na rúa Don Filiberto buscando ao xastre Raimundo Rodríguez Neira; como queira que non se atopa nesta casa, diríxense ao bar Capacho onde residía. Raimundo négase a subir ao coche e fuxe, dispáranlle, pide protección inutilmente a unha parella de gardas de asalto que facían garda en Correos. Detéñeno e lévano nun coche. O seu cadáver aparece ao día seguinte en Marín cun tiro na noca. Fora paseado na Cruz de Maceiras, sitio habitual de actuación das patrullas represoras.

Logo de rematada a guerra, Bruno Schweiger vai vivir para Vigo.