miércoles, 4 de febrero de 2009

Outra volta sobre Abraham Zbarsky Geller

Noutra entrada deste blogue xa se tratou sobre a morte de D. Abraham Zbarsky Geller, ocorrida o 29 de decembro de 1936. Traballando con causas militares no Arquivo Intermedio Militar Noroeste, atopei algunha documentación que fai conveniente darlle outra volta ao tema, pois bota un pouco máis de luz sobre algunhas circunstancias da mesma.

Na causa 115/37 incoada contra numerosos pontevedreses por rebelión militar, figura a declaración do inspector de Investigación y Vigilancia, Antonio Iglesias Garcés; nela afírmase a continuada presencia de D. Abraham no despacho do Gobernador Civil en xullo do 36 asegurando que era o que podía influír máis eficazmente nos dirixentes da F. Popular porque os controlaba, colaborando con eles na organización da oposición ao exército. Afirma tamén que a súa influencia asentábase
en el hecho de ser Jefe de una organización Soviética y Judía, que disponía de fondos contiosos (sic), pues al declarante , por su cargo le consta que facilitaba subvenciones a los más significados elementos del Frente Popular, tales como Caamaño, García Filgueira, Andrés Rey, José Adrio Barreiro, a los que de este modo tenía a su servicio. (AIMN)

Mesmo un dos detidos, que tamén foi fusilado, declara o 2-12-36 delatando como compoñentes da organización sanguinaria al estilo de la Tcheka rusa y cuya finalidad era el exterminio de personas de orden de esta ciudad a Abrahan Zbarsky... (AIMN)
Abraham Zbarsky na súa declaración do 23-12-36 en Pontevedra, fai unha exhaustiva defensa do seu fillo Jacobo, xa fusilado.
Nun informe da G. Civil sobre a filiación política de 74 pontevedreses, asinado polo comandante Velarde, datado no 4-1-37 e, polo tanto, posterior á data do seu asasinato, figura co número 1 Abraham Zbarsky Geller como comunista, miembro de la Junta del socorro rojo, masón y propagandista. (AIMN)
Como podemos apreciar, as imputacións eran as máis graves que se podían facer naquel momento: comunista, masón, xefe dunha organización soviética e xudía, compoñente dunha tcheka ... pero difíciles de probar mesmo nun consello de guerra como os que se estilaban. A. Zbarsky era dirixente socialista e un respectado profesional. Todo o anterior parece confirmar o que apuntabamos neste blogue no senso de que foron estas acusacións, máis que as supostas ameazas de denuncia do caso do seu fillo diante da Sociedade das Nacións, as que determinaron a súa morte.
Entre a documentación da citada causa, atopamos un documento dirixido ao xuíz instrutor Sr. Pontijas , tachado por dous trazos en forma de X (como para indicar que se eliminase da documentación) e encabezado por un ¡ Viva España!, que di o seguinte:
Al ser conducido en la noche de ayer por fuerza del puesto de esta Capital el preso Abrahan Zbarsky Celler (sic), según orden al efecto, desde el Lazareto de San Simón a la cárcel de esta Capital al, llegar al punto conocido por “La Fracha” y debido a una avería que tuvo el coche que lo conducía hubo necesidad de parar para repararla, en cuyo momento el conducido aprovechando la oscuridad de la noche intentó fugarse, no consiguiéndolo por que (sic) a los primeros disparos de la fuerza fué gravemente herido falleciendo a los pocos momentos, siendo transportado su cadáver al depósito del cementerio de esta Localidad.
Tengo la distinción de participarlo a V. para su debido conocimiento.
Dios guarde a V. muchos años
Pontevedra 30 de Diciembre 1.936
El primer Jefe accdtal,
Joaquín Velarde Velarde.


Indo dende S. Simón a Pontevedra, hai que desviarse varios quilómetros para pasar pola zona da Fracha, a menos que o cárcere de destino fora Ponte Caldelas como afirma Bienvenido Lago no libro de A. Caeiro, Aillados. Foran cales fosen as circunstancias, os autores non ofrecen dúbidas.