Perfecto Allo Sabor.

Adicado a Xosé Luiz Oubiña.

Eran as dez da mañá do 13 de abril de 1938 cando o xuíz de Vilagarcía recibe a nova de que, nas inmediacións do monte Lobeira, aparecera o cadáver dun home descoñecido; acompañado do secretario xudicial e unha parella de “cívicos” diríxese ao lugar para proceder ao levantamento do cadáver e trasladalo ao cemiterio de Cornazo para proceder á autopsia. O cadáver corresponde a un home de aproximadamente trinta anos, está descalzo pero as zapatillas están ao seu lado e viste un traxe de cor castaña a raias e camiseta branca, o cinto abróchase cunha fibela metálica; entre as súas roupas atopan a cantidade de tres pesetas. Os médicos Fernando Virgós e José Viqueira efectúan a autopsia na tardiña do mesmo día, certifican que morrera a consecuencia da fractura da bóveda do cranio e a perda de masa encefálica producida por unha bala con orificio de entrada no lado dereito da rexión temporal.

O 12 de abril, Salomón Pérez Cienfuegos, sarxento da Guardia Civil, recibe orde verbal dos seus superiores e, de madrugada, xunto cun cabo e catorce gardas, diríxese cara O Grove para practicar rexistros domiciliarios; teñen confidencias de que varios fuxidos baixan ás casas dos seus familiares para pasar a noite. Contra as nove da mañá, nunha destas casas, en Meloxo, atopan agochado a Perfecto Allo Sabor, mariñeiro, de 31 anos, afiliado a “La Fraternidad”, sindicato asociado á CNT. Non era descoñecido para a Guardia Civil que o consideraba un dos xefes das patrullas armadas que percorreran a vila en xullo do 36, organizador de folgas, dinamiteiro e, polo tanto, un elemento perigosísimo.

Na familia Allo xa tiñan a outro irmán, Juan, preso na forte de San Cristóbal e que sería fusilado tras a fuga de maio de 1938.

Levan preso a Perfecto e, coa intención de que lles sinalase os lugares nos que se escondían outros fuxidos, diríxense cara os montes Lobeira e Cabalo en Vilagarcía. As fontes oficiais din que sería a unha do mediodía cando aproveitou que se pasaba por unha zona de piñeirais e botou a correr tratando de fuxir; danlle as voces de alto e disparan sobre el co resultado de morte; é a repetida versión do “paseo” encuberto pola aplicación da lei de fugas. Pasarían moitas horas ata que, sobre as once da noite, un coche con persoas vestidas de paisano se acercaran a unha casa próxima e ordenaran que deran aviso ao pedáneo e coidaran o cadáver toda a noite ata que chegara o xuíz na mañá seguinte. Antes de marchar, os homes do coche ameázanos dicíndolles que se desaparecía o cadáver eles serían os responsables. O cadáver foi velado por Mauro Caíño e un fillo ata que, de madrugada, foron relevados polo pedáneo de Cornazo Agustín Fernández.

Montse Fajardo, no seu magnífico libro “Un cesto de mazás” (Dist. Consorcio Editorial. Vilagarcía, 2015) achéganos á vida e morte de Perfecto e a súa familia a través das testemuñas orais; aparecen no relato todas as circunstancias que os papeis non recollen: as torturas, as penalidades familiares... pero, no substancial, o relato coincide.

As autoridades militares fanse cargo do caso e abren dilixencias que teñen o previsible e consabido resultado: non existían responsabilidades “ya que la Fuerza Pública obró en el cumplimiento de su deber” polo que se considera procedente a terminación e arquivo de dilixencias.

Sobre a represión efectuada contra as xentes do mar en Galicia, é imprescindible a obra de Dionisio Pereira “ Loita de clases e represión franquista no mar (1864-1939)” (Ed. Xerais, Vigo, 2010).

Fotografía: Proxecto Nomes e Voces.