viernes, 26 de diciembre de 2025

Contra o esquecemento: Alfonso Vega Olivera.



En uso de las atribuciones que me están conferidas y atendiendo a las circunstancias del momento que así lo exigen, nombro delegado para el mantenimiento del orden público en Sangenjo y en la jurisdicción de aquel Ayuntamiento al funcionario D. Alfonso Vega y Olivera, en las condiciones que determina la Ley de 28 de Julio de 1933. Pontevedra 20 de Julio de 1936. El Gobernador Civil Gonzalo Acosta.

Este era o nomeamento do oficial de correos Alfonso Vega Olivera como delegado da orde pública de Sanxenxo. Alfonso tiña 27 anos, casado e natural de Madrid. Estaba afiliado a Izquierda Republicana.

Ese 20 de xullo, tomou medidas como poñer ás súas ordes o destacamento de Carabineiros de Noalla e a requisa de varios coches particulares; tiña previsto que estes coches se utilizasen para transportar algúns veciños a defender o goberno civil da capital. Estes veciños non chegaron a saír de Sanxenxo pois, antes da partida, xa chegaran novas da saída das tropas á rúa.

O día 22, cando a Garda Civil e membros das milicias falanxistas chegan á vila en servizo de "correría", aproveita para entregar ao cabo José Cagiao un revólver, munición e a correspondente documentación. O cabo entrégalle un recibo da entrega. Segundo Alfonso, xa pretendera entregarlla ao alcalde Teodoro Otero antes da publicación do bando de guerra; o alcalde non quixera facerse cargo dela.

Comezan as actuacións contra Alfonso Vega o 28 de xullo. Os informes recollidos polo instrutor, comandante de Infantería Julio Fernández de los Ríos, son moi desfavorables. Apréciase que hai dúas acusacións determinantes neste proceso; por unha banda estaban os seus artigos no xornal republicano pontevedrés El País e, por outra, a súa relación con algúns mestres e veciños que eran significados militantes da esquerda e da Fronte Popular.

Nos artigos, escritos baixo o pseudónimo de Al Gave de Arevilo (o seu nome e apelidos ao revés), ataca fortemente o caciquismo local; un exemplo pode ser o titulado "¿Galeno o matasanos?" (25-3-36):

Lo más doloroso no es precisamente que en la sociedad de Sangenjo existan "alcornoques" de este calibre, sino que haya que soportarlos, y además por si fuera poco, y para vergüenza nuestra, que se les pague un sueldo oficial, aparte de lo que con arrendamientos, cuando no con préstamos usurarios, suele conseguir.

Pero os máis determinantes son os artigos nos que denuncia as actuacións do responsable da Garda Civil na localidade, Salomón Pérez Cienfugos (tería un papel destacado na represión posterior ao golpe). O informe do propio posto de Sanxenxo afirma que "zahería e injuriaba al Cuerpo de la Guardia Civil". O instrutor considera que, aparte as inxurias "al prestigioso cuerpo de la Benemérita", chegara a afirmar que "la verdadera mujer española es la mujer prostituta".

O informe do concello foi moi desfavorable e cualifica a súa conduta, tanto privada como social e política, de "bastante deplorable"; relacionábase cos mestres de esquerdas e coaccionaba nas eleccións. Na mesma liña está o informe do xulgado municipal, asinado por José Crusat, que engade a súa actuación nos Carnavais. Nesta festas, parece que participara nun cortexo fúnebre composto por sete féretros

llevados a hombros por varios jóvenes y otro conducido en la camioneta de Dobarro, diciéndose en un principio que significaba el entierro de todos los elementos de orden del pueblo, cortejo que recorrió todas las calles, parando en la plaza del mismo, donde el Sr. Vega pronunció una alocución al acto, diciendo que en cada uno de los referidos féretros iba para ser sepultado en la mar un político de las derechas.

Tamén afirma que recibía na súa casa comunistas de Portonovo e que o 1º de maio acudiran varios con "corbatas encarnadas en las que se destacaba la hoz y el martillo".

O fiscal da causa 832/36, considera responsables a Vega, o mestre Alfonso Rodrigo Méndez (xa fora "paseado"), José Carballa e José Lorenzo, dun delito de rebelión militar e pide penas de reclusión perpetua a morte.

O defensor, comandante de Artillería Manuel Nandín fixo unha brillante defensa desmontando todas as acusacións. Como ben sabía, o determinante era que non se apreciase a agravante de especial perversidade xa que iso suporía a pena de morte. Contrapón a actuación do seu defendido coa do falecido mestre socialista Alfonso Rodrigo, de quen afirma que era

el tipo genuíno del extremista, afiliado al socialismo, en el cual desempeñó cargo directivo; arma a las gentes [...] el Maestro es el hombre de acción, peligroso, de este proceso y Vega fué en todo momento el freno que evitó en Sangenjo se produjese hecho alguno de trascendencia.

O consello de guerra, presidido polo tenente coronel de Artillería Antonio Durán Salgado, celebrouse o 20 de novembro de 1936 e condenou a Vega pena de morte. A Carballa impóñenlle 16 anos de cárcere e a Lorenzo 12 anos e un día. En capela, Vega négase a asinar a comunicación da sentencia. Foi executado o 7 de decembro, ás sete e media da mañá, na estrada a Monteporreiro (A Seca) por unha sección de Carabineiros. A causa da morte consta como colapso cardíaco. Entérrano no cemiterio de san Amaro, nicho 28, 2ª zona, fila 1ª, propiedade do concello.

O xornal católico El Ideal Gallego (18-12-36) non perde ocasión de lembrarnos que 

habiendo muerto cristianamente después de cumplir con todos los deberes religiosos y recibido todos los auxilios espirituales. Acompañó al sentenciado hasta sus últimos momentos administrándole los auxilios de la Religión el franciscano P. Luis María Fernández.

No hay comentarios: