"Entregados a fuerzas armadas"

 

Fai unhas semanas daba a coñecer no xornal Nós Diario  un documento no que se relacionaban unha serie de nomes de presos do cárcere da Coruña que foran entregados a “fuerzas armadas”, entre o 24 de xullo de 1936 e o 2 de decembro do mesmo ano; noutros documentos amplíanse as datas dende o 25 de xaneiro ata o 15 de marzo de 1937. Sobre as circunstancias en que chegou a min esta

documentación e outros datos dou conta no artigo. Foron moitas as persoas que se interesaron polo alí relatado e nesta entrada engadirei información e documentación gráfica que a necesaria concisión do xornal impedía; facilítase así a divulgación libre dunha documentación que pode ser relevante para investigadores e demais interesados.

Acompaño a transcrición da listaxe indicando entre corchetes unhas mínimas aclaracións sobre as circunstancias da súa morte obtidas na consulta de diversa documentación e bases de datos, no caso destas últimas, en especial Nomes e Voces. En primeiro lugar aparece a data de entrega e, ao final, a condición de executado (sentencia de consello de guerra) ou “paseado” (execución extraxudicial)..

24-7-36. Francisco Pérez Carballo [gobernador civil]. Executado.

28-7-36. Febe Sánchez Turienzo [militar]. Executado

29-7-36. France García García, Bebel García García [os “irmáns

da lexía”] e Enrique Miguel Moscoso [“O cristo de Vioño”]. Todos executados.

9-8-36. José Quintas Pena [dirixente do PSOE], Venancio Seoane García, Julio Sabio Sanmartín [tesoureiro da UGT]. “Paseados”.

11-8-36. Emilio de la Iglesia Rey, Manuel Escariz Bugallo [de Caldas de Reis], Manuel Carreras[Carrera] Miragaya [CNT], Francisco Raña Boquete [CNT], Luis Barrio Rey [mestre, socio

de Germinal] e Manuel Buhigas Novo [PSOE, concelleiro de Cabanas]. “Paseados”.

17-8-36. Luis Baldomir Trillo, Manuel Freire Doldán, Enrique Castro Patiño [CNT], José Boedo López [CNT, pai do cantante Pucho Boedo], Pedro Fajardo Pita [militar] e Antonio Prenas

Yllobre [CNT, “O Barrigas”]. “Paseados”.

31-8-36. Francisco Prego Campos [IR], Manuel Guzmán García [Deputado, IR], Francisco Mazariegos Martínez [Socialista, UGT], Alfredo Suárez Ferrín [alcalde], Joaquín Martín Martínez [Secretario do concello, UR], Ramón Maseda Reinante [Dirixente socialista]. Executados.

6-9-36. Gumersindo Gómez García [CNT], José Cambón Rodríguez [CNT], Pedro Ramírez Menéndez. “Paseados”.

10-9-36. Domiciano [Daciano?] Bermejo Huerta [Cabo artillería]. Execución por incurso no bando.

15-9-36. Joaquín Iglesias Cabanas [PSOE], Manuel Andrade Deibe e José Manuel Álvarez Álvarez.“Paseados”.

21-9-36. Juan Rumbo No [CNT] e Jacinto Méndez Esporín [CNT].

22-9-36. Manuel Abelenda Catoira [CNT], Juan Otero López [IR] e Fernando Pombo Segade [JJLL]. “Paseados”.

23-9-36. Francisco Miguel Fernández Díaz, José Airado [Eirado?] Fernández, José Vilariño Alonso, Aniceto San José Aguilera [UGT] e Fortunato Martínez Mantiñán [CNT]. “Paseados”.

24-9-36. José Villaverde Velo [CNT]. “Paseo”.

25-9-36. José Bellón Meijide [CNT], Raúl Trabadela Perina, Andrés Lara Mancera [De Badaxoz].“Paseados”.

1-10-36. [Tomás] López da Torre [alcalde de Betanzos, PSOE] e Manuel Iglesias Rodríguez [CNT]. Executados.

2-10-36. Juan Fraga Bello [CNT] e Rogelio García Rodríguez. Executados.

6-10-36. Jaime Carvajal Somoza e Florentino Rosales Gunturis [Junturis?]. Executados.

19-10-36. Clemente Aparicio Pérez [Dirixente obreiro leonés, CNT, aparece coa indicación de que foi conducido a Villafranca; sobre a súa morte hai versións diferentes: “paseado” en Fabero ou en “tierras gallegas”].

22-10-36. Julio Sanz Martín [IR]. “Paseo”.

12-11-36. Arturo Meirás Martínez [CNT] e Orlando [Holando?] Mosquera Rodríguez [JJLL].“Paseados”.

23-11-36. Eloy Lema [Lemus] Suárez [CNT], Manuel Regueira Ruíz [militar], Enrique Ares Díaz [cabo de intendencia], Mariano Bodelón Rodríguez [cabo] e Alfonso Philippot Botana [militar, de Vigo]. Executados.

26-11-36. Antonio Carballo Raso [CNT], Pedro e Manuel Cabezas Agrelo e Gonzalo Álvarez Lorenzo [aparece a indicación de conducido a Lugo]. Os tres primeiros “paseados” e deGonzalo ignórase o sucedido.

24-11-36. [Aparece coa orde cambiada] Francisco Fraga García [CNT], Juan Martínez Corral [CNT] e Marcelino Angulo Ruipérez [CNT]. Executados.

27-11-36. Antonio Fernández Pita [alcalde de Sada]. Executado. Federico Brandariz Calvete [CNT], Marcial Fernández Piedrafita, Ignacio Naya González e Eduardo Carro Maseda.

Ignoramos o sucedido cos catro últimos.

2-12-36. José Miñones Bernárdez [Deputado, UR]. Executado.

Nun escrito titulado: “Para entrar en capilla a la (sic) 4 del día 9-XII-36” aparecen:

Ramón López Amado, Obdulio, Máximo e Ricardo López Acea, Antonio Barbeito Espiñeira, Antonio Varela Sanjurjo, Domingo López Domínguez, Norberto Recamán, José Laod [Lago] Fernández, Teófilo Mejuto Leis, Perfecto Trasmonte Costa, Jesús Chouza Filgueiras, Florentino Canosa Barreiro e Manuel García Castiñeira. Todos executados nesa data. Engadidos ao final da nota aparecen tamén: Manuel Rivadulla Souto, 14-12-36 e Patricio Maya [Massa] Moreno, 30-12-36.

Os entregados a principios do ano 1937 aparecen noutro listado:

25-1-37. Jesús Varela Santiago [Manteiga], Manuel Morano Pose, Javier [Federico] Rodríguez Ponte e Manuel Ramiro Lorenzo. Executados.

13-1-37. José María Eirín [Eirís] Carro [IR], Leovigildo Taboada e Jaurés García [JJSS]. “Paseados”.

22-2-37. Fabián Alonso González [PCE] e Manuel Vidal Pardo [alcalde de Abegondo]. Execución.

5-3-37. Luis Pita da Veiga Payón [Mojón]. [Militar]. Execución.

15-3-37. Antonio Ramallo Gómez, Andrés García Janeiro e Ramón Carballo Tajes. Execución.