Dentro das
organizacións que existían dentro da Falange, a Guardia
de Franco era algo así como a encargada de custodiar e defender
as esencias do pensamento falanxista. Creada no ano 1944 (fixo o seu
primeiro desfile como tal en Pontevedra, con motivo dunha visita de
Franco) sobreviviu ata o ano 1977. Estaba organizada por localidades,
comarcas e provincias e contaba cun mando estatal formado pola
lugartenencia xeral dependente da Secretaría Xeral do
Movemento; á fronte estaba o lugartenente xeral, nomeado polo Xefe
Nacional, e os servizos de organización, formación e actividades,
á fronte dos cales figuraban os Inspectores Nacionais da Guardia
de Franco. Os lugartenentes provinciais dependían dos xefes
provinciais do Movimiento. A estrutura constaba de Escuadras,
con xefe e nove escuadristas, Falanxes, formadas por seis escuadras
(nalgúns casos, por tres) e Centurias, que constaban de tres
Falanxes.
Na provincia de
Pontevedra, as comarcais radicaban en: Caldas, A Estrada, Lalín,
Porriño, Ponteareas, Redondela, Tui, Vilagarcía, Pontevedra e Vigo.
Na maioría das localidades non parece que houbera moito entusiasmo
para constituíla e abondan as escusas para evitar o ingreso. Durante
a estancia de José Solís Ruíz como gobernador, lévase a cabo unha
reorganización de cara a poñer orde e “seriedade”. Noméanse
unha serie de lugartenentes comarcais e locais: Germán Rodríguez
Dios (Pontevedra), Felipe Castro Valladares (A Estrada), Manuel Gómez
Fragoso (Lalín), Nereo López Rojo (O Porriño), José Luis Rodríguez
Otero (Ponteareas), Faustino Álvarez (Vilagarcía), Eudoro Goberna
Ramilo (Vigo), entre outros. Pola lugartenencia provincial pasaron
personaxes como José Ojeda de la Riba, Juan Manuel Pardo Gayoso,
Antonio Echevarría Ortiz ou o inspector de educación Emilio
Fernández Figueroa, xa na década dos sesenta. A nivel estatal, o
máis coñecido foi Luis González Vicén, falanxista próximo a
Girón de Velasco e que, posteriormente, sería fundador dos Círculos
José Antonio e estivo na onda do “falanxismo auténtico”.
Para seleccionar os mandos tiñan preferencia os que foran oficiais
do Exército durante a guerra e non podía ocuparse ningunha
“Jerarquía” no Movimiento sen pertencer á Guardia de
Franco.
Os militantes
podemos encadralos en dous grupos segundo a procedencia: por unha
banda xefes falanxistas, militantes da Vieja Guardia,
ex-combatentes e voluntarios da División Azul e, por outra,
os que se integraban a través das Falanges Juveniles cando
cumprían os 21 anos.
Dentro da cerimonia
de ingreso estaba o chamado “bautizo”, nel destacamos o xuramento
que prestaba cada novo membro sobre os Evanxeos e ante o crucifixo.
Logo de renovar o xuramento da Falange efectuaban un
específico da Guardia de Franco:
Juro al ingresar en la
Guardia de Franco vivir en constante afán de superación, servir con
fanatismo y disciplina y ser leal hasta la muerte al Jefe Nacional de
la Falange.
Nas instrucións que
o mando central enviou aos lugartenentes provinciais para os actos de
ingreso de militantes procedentes do Frente de Juventudes, que
se celebraron o 29 de outubro de 1948, figura o seguinte parágrafo:
La Guardia de
Franco es la Guardia política del Movimiento que engloba la Vieja y
la Nueva Guardia del Nacional-Sindicalismo, es Vanguardia de
inquietud política que no cejará en la lucha diaria y tenaz contra
los enemigos de la Revolución y que por eso agrupa en su seno a la
mayor y mejor fuerza de nuestra primera línea política.
A Guardia de
Franco contaba cunha emisora propia, “La voz de la Falange”,
con sede en Alcalá 44 (sede da Secretaría General del
Movimiento), que transmitía en onda curta de 23 a 24 horas. Esta
emisora tamén publicaba a revista “Altavoz”, por subscrición
exclusiva para afiliados. Outras publicacións do mando central eran
o decenario “Si” e o boletín interno “En Pie”. Nalgunhas
localidades tamén contaban con publicacións propias, era o caso de
Ourense, onde publicaban “Arco”.
En canto ás
actividades desenvolvidas por esta organización, podemos agrupalas
nos seguintes apartados principais:
Política interna.-
Na circular 13 (27-8-48), o lugartenente xeral ordena a creación de
“Juntas de agitación política”. Ao mes seguinte, anímase a
presentarse ás eleccións municipais e sindicais do Réxime
llevando al ánimo de las gentes el hecho de que la Falange no se
encuentra vinculada a los errores administrativos que pudieran
haberse cometido y precisamente por ser esto así acude a la
elección, entre otras cosas, para pedir responsabilidades por las
actuaciones pasadas y sobre todo porque considerándose en posesión
de la verdad, está plena de entusiasmo y de fe para guiar al pueblo
español por el camino revolucionario que este desea ir.
Adopta
unha postura belixerante contra outros sectores do franquismo, que
considera representantes da “vella política” e contrarios ás
ideas falanxistas, como veremos máis adiante. Isto leva a que certos
membros da organización, a medida que comproban que os postulados
xoseantonianos non se levan á práctica, tomen unha postura crítica
contra o propio Franco. Pode ser un dos exemplos a actitude da
Centuria XVI de Montañeros que, o 20 de novembro de 1957, nun
funeral por José Antonio, cando Franco lles ía pasar revista, deron
media volta dándolle as costas e saudando brazo en alto. Houbo
outros actos semellantes que ocasionaron destitucións e
encarceramento de militantes.
Información e
actividades de contra-insurxencia.- Contaba cun servizo de
información propio e os xefes provinciais debían remitir ao mando
central:
Nota de cuantos hechos ocurran dentro del territorio de
la provincia de tu mando, cometidos por grupos terroristas o de
guerrilleros [...] Todo género de propaganda, que se reparta en tu
provincia por elementos marxistas, monárquicos u otros, de los
cuales nos enviarás un ejemplar de cada hoja o pasquín, que deberán
estar en nuestro poder a las veinticuatro horas de haberse repartido (23-3-47).
Nunha nota reservada (19-2-47), o xefe provincial
accidental, Enrique Quesada Munuera, remite a Madrid copias da
propaganda clandestina distribuída na capital pontevedresa “que
han sido recogidas por camaradas de la Guardia de Franco”.
Non se limitan só a
tarefas de información senón que tamén pasan á acción: en
Pontevedra forman “grupos de protección, vigilancia y retén” en
datas sinaladas como o 14 de abril e o primeiro de maio e días
próximos.
Tamén hai
constancia documental (co selo de secreta) da participación de
falanxistas (algúns de tráxico recordo) en servizos de vixilancia
nocturna en colaboración coa policía.
En todo o estado
colaboran coa Guardia Civil na loita contra a resistencia
armada e, nalgúns casos, forman parte das contrapartidas.
Os monárquicos
alfonsinos, carlistas e os antigos membros de Acción Popular, que
ocupaban cargos e influían cada vez máis nos gobernos, eran branco
das súas críticas e actuacións. As instrucións da lugartenencia
xeral aos mandos locais eran non consentir propaganda monárquica e
cortala da “manera que sea precisa”. Para iso, os mandos deberían
facer que “camaradas especializados” se infiltrasen nos sitios de
reunión de monárquicos de calquera signo a fin de que o mando
puidese estar informado en cada momento “de las posibles
alteraciones que se pretendan y sea más fácil evitar la propaganda
que en esta Circular se ordena destruír”.
A confrontación cos
carlistas tivo momentos de moita tensión como o incidente en
Pamplona entre carlistas, a policía e o lugartenente da Guardia
de Franco Zabalza. Como resultado prenderon 36 días a Zabalza,
fixéronlle consello de guerra e impuxéronlle 2000 pesetas de multa.
A indignación da organización levou á apertura dunha campaña de
solidariedade e recollida de fondos para patentizar a súa oposición
á sanción.
Con motivo da
difusión de presunta propaganda monárquica criticando o protocolo
entre Franco e Perón, a lugartenencia provincial, aparte de dar
instrucións para contrarrestala e rebatela dialecticamente nos
distintos lugares, indica:
En forma alguna se
debe tolerar que se haga política contra el hombre que ha sido y es
el más fuerte baluarte de nuestra independencia, política que se
hace a base de “eslogan” propagandísticos totalmente falsos, con
la intención final de pedir que reine D. JUAN III, de cuya
servidumbre al extranjero tenemos tantas pruebas recientes, como si
no hubiera significado suficientemente para España las pérdidas
territoriales que nos ha ocasionado graciosamente la familia
borbónica, -desde la Luisiana a
Gibraltar- cuyo representante actual, identificado totalmente con la
línea política familiar, se nos ofrece como el Rey liberal
anarco-populista.
La Guardia de Franco y todos y cada uno de sus componentes cerrará
dialecticamente, o por el medio más adecuado, cualquier boca que
apoyándose en las falsedades indicadas al principio de este escrito,
o en otras análogas, traten de llevar la desorientación a los
españoles para la consecución posterior de sus fines bastardos.
(3-5-48)
Atribuían
a elementos procedentes de Acción Popular (aos que chamaban
neocedistas) a formación de entidades “que pretenden ser obreras y
católicas” e que utilizaban para desacreditar a política de
reivindicacións sociais falanxistas. Consideran
que existía o perigo de
que, baixo este tipo de organizacións, puidesen reunirse elementos
de filiación marxista, anarquista ou separatista. Chaman a
desenmascaralos e
combatelos para que
no prevalezca la intención ni el deseo de
quienes desde unos puestos de responsabilidad y respeto pretenden
crear un arma que sería origen de disgustos y divisiones entre los
obreros españoles y por lo tanto en la Nación entera.
Pontevedra foi sede
de albergues da organización na Lanzada e na illa de san Simón.
Neste último lugar ocorreu, o 22 de agosto de 1950, un naufraxio no
que morreron afogados 43 membros desta organización.
